Szydełkowy zakątek: szydełko

Im mniej mnie w internetowej przestrzeni, tym więcej szydełkuję 💪 Taka prawidłowość 🤣

A teraz, kiedy skończyłam, mam chwilę przerwy i mogę usiąść przy komputerze w poszukiwaniu nowych inspiracji albo w uzupełnianiu zaległych wpisów na blogu... blokuje mnie e-nauczanie 😷 Moje pociechy zawładnęły komputerem 💻 a koronawirus zmusza do uważania na siebie.

Ale zamiast narzekać wolę spojrzeć na tę sytuację z pozytywnego punktu widzenia 🤭 Znów mam więcej czasu na szydełkowanie, i już od dawna nie spędzaliśmy czasu tak rodzinnie 😍

Udało mi się skończyć owalny bieżnik. Był dla mnie nie lada wyzwaniem 💪 Musiałam dość mocno pogłowić się nad nim 🧠 albo zdecydować się na kilkukrotne prucie. A że czasem prucie doprowadza do zaczynania robótki od nowa, to wdrożyłam plan główkowania, przeliczania i nadziei... że moje matematyczne działania nie doprowadzą mnie do czarnej rozpaczy 🤓

Na czym polegał cały szkopuł... Miałam schemat na bieżnik o wielkości 31x52 cm... a potrzebowałam obrus wielkości 65x165cm 🤯

Na szczęście to schemat na przyjemny, owalny filet 💟 Kilka próbek i kilka ciężkich działań matematycznych dały dobry efekt. 🤣 Przy okazji przeprosiłam się z Muzą 10 😉 Nie robiłam już takim "grubaskiem" ponad rok... Miło było do niej wrócić, choć potrzebowałam godzinki, żeby oswoić na powrót rękę z grubszym szydełkiem nr 1.25 😊

Na bieżniczek zużyłam prawie 5 moteczków Muzy 10 w kolorze ecru. Dziergało mi się go bardzo przyjemnie, choć w niektórych miejscach musiałam wytężyć uwagi, żeby robótka nie falowała bo dodawałam rzędy, których nie było na schemacie i nie mogło to zaburzyć wzoru.

Inne jest też zakończenie. Schematowy bieżnik miał filetowe, proste zakończenie z 3 oczek łancuszka pomiędzy słupkami. Ja zdecydowalam, że w ostatnim okrążeniu, pomiędzy słupkami zrobię pikotki. Dzięki temu bieżnik stał się nieco delikatniejszy.

Moim zdaniem, taki wzór świetnie będzie pasował do nowoczesnych wnętrz, ale również tych nieco bardziej rustykalnych.

Schemat z gazety "Diana Robótki" nr 6/2006. Dzierganie tego "olbrzymka" zajęło mi 10 wieczorów z przyjemnymi filmami w tle... czyli jakieś 20-24 godziny 🕰

Na styku trzech granic: polskiej, czeskiej i słowackiej jest takie miejsce, gdzie w ciszy świerkowego lasu i gór otulonych bielutkimi mgłami powstają koniakowskie koronki, delikatne jak nitki babiego lata. To tu, w najwyżej położonej w Polsce beskidzkiej wsi – Koniakowie, można spotkać cuda natury na zawsze zatrzymane w pięknie koronki wykonanej na szydełku. Na przestrzeni wieku stała się niepowtarzalną osobliwością beskidzkiej ziemi[1].

[1] Małgorzata Kiereś, Koronka koniakowska, Gminny Ośrodek Kultury, Istebna 2013, s. 9.

W Trójwsi poszanowanie tradycji i jej kultywowanie nabiera niezwykłego wyrazu poprzez tworzone tu rękodzieło. Docenienie tej pracy jest niezwykle istotne. Dlatego zdecydowano się na ponowne zorganizowanie Konkursu na Koronkę Koniakowską i Beskidzki Haft Krzyżykowy. Poprzedni odbył się osiem lat temu.

Konkurs – organizowany przez Fundację Koronki Koniakowskie z partnerami: Gminnym Ośrodkiem Kultury w Istebnej, Stowarzyszeniem STL Oddziałem Beskidzkim i Regionalnym Ośrodkiem Kultury w Bielsku Białej – ogłoszono w maju 2019 roku, a zakończył sie we wrześniu. Odbywał się w ramach projektu Heklowana tradycja finansowanego ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jego cele to przede wszystkim pobudzenie inwencji twórczej, utrzymanie wysokiego poziomu artystycznego, zachowanie tradycyjnych wzorów i motywów dwóch wymienionych dziedzin twórczości charakterystycznych dla Beskidu Śląskiego. Istotne jest poznanie oraz kontynuacja tradycji odziedziczonej po przodkach oraz integracja twórców ludowych. Ponadto niezmiernie ważne dla organizatorów było zachowanie najcenniejszych wartości kultury ludowej oraz jej popularyzowanie, a także cele edukacyjne. Uczestnicy mogli złożyć od trzech do pięciu prac, wykonanych specjalnie na konkurs.

Pierwsze pisane wzmianki o koronce koniakowskiej pochodzą z 1882 roku, z sekcji etnograficzno-muzealnej przy państwowym Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym w Cieszynie[1]. Jednak najwięcej o historii koronki mówią przekazy ustne. Jedna z tych historii dotyczy artystycznej rodziny Wałachów z Andziołówce w Istebnej.

[1] Małgorzata Kiereś, dz.cyt., s. 25.

Jan Wałach, wybitny polski grafik, mistrz drzeworytu, malarz i rzeźbiarz, podczas studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie zaprzyjaźnia się z Ludwikiem Konarzewskim, malarzem, rzeźbiarzem i pedagogiem. Zaprasza przyjaciela na swój ślub do rodzinnej Istebnej. Ludwik poznaje siostrę Jana, Jadwigę, którą poślubia w 1914 roku. Druga z sióstr, Zuzanna, poślubia wdowca Pawła Golika, fojta (wójta) Koniakowa. Wszystkie siostry Jana Wałacha, a było ich pięć (Zuzanna, Jadwiga, Anna, Ewa, Elżbieta) umiały szydełkować – heklować. Nauczyła je tej techniki właśnie Zuzanna, która w młodości była na służbie w Goleszowie i tam nauczyła się heklować, poznała również inne techniki wyrobu koronek.

Zuzanna w domu męża w Koniakowie pięknie przyozdobiła koronkami święty kąt, który wzbudzał podziw męża i gości. Paweł Golik zaproponował żonie, żeby zaprosiła koleżanki i nauczyła je wyrobu tych pięknych koronek. Tak rozpoczęła się historia heklowanych różi w Koniakowie.

Warto również dodać, że niebagatelną rolę w popularyzowaniu rękodzieła miała szkoła. Lekcje prac ręcznych, które dla dziewcząt prowadziły zazwyczaj żony dyrektorów placówek szkolnych, wprawiały je w szyciu, cerowaniu, haftowaniu, robieniu na drutach i szydełkowaniu. Umiejętności te przede wszystkim miały służyć w codziennym życiu przyszłym żonom i matkom. Nauczanie takie, padając na podatny grunt, dawało szansę na rozwinięcie talentu, a także – co równie ważne – możliwość dodatkowego zarobku. Niektóre z nauczycielek prenumerowały wiedeńskie czasopisma, skąd brały wzory do szydełkowych prac.

Z podstawowych splotów: łańcuszka, półsłupków i słupków, tworzone są elementy – motywy. Wzory do wykonania poszczególnych elementów czerpane są ze świata przyrody i życia codziennego koniakowskich koronczarek. Są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Samą czynność szydełkowania nazywa się tutaj gwarowo heklowaniem, motywy kwiotkami, a serwety róziami albo rózićkami.

Obie tradycje pięknie spotykają się w kobiecym stroju ludowym – koronkowym czepcu i haftowanych kabotkach oraz chustach. Każda z tych technik zachwyca także osobno. Kultywowanie tradycji jest w tym regionie niezwykle ważne. Obie techniki stały się niepowtarzalną osobliwością beskidzkiej ziemi. Docenienie i promowanie tak pięknego, pracochłonnego rękodzieła pozwala ocalić je od zapomnienia i zaznajomić z nim kolejne pokolenia.

W rodzinnych przekazach prócz tajników warsztatu kładzie się nacisk na zachowanie symetrii, umiejętny dobór elementów, ich bogactwo. To wszystko razem tworzy ład, harmonię i przejrzystość kompozycji. Ponad stuletnia tradycja heklowania i haftowania zobowiązuje. W pracach konkursowych zauważyć można nie tylko tradycyjne motywy i formy, ale również przygotowanie hafciarek i koronczarek do konkursu. Przemyślały swoje prace, starając się pokazać nie tylko doskonałość warsztatu, staranność wykonania, bogactwo motywów, ale również to, że tradycyjne wzory można zamknąć w różnych kształtach. W przypadku koronki jedna z artystek przedstawiła prace w formie koła, prostokąta i kwadratu. Tradycyjny beskidzki haft krzyżykowy zdobi męską koszulę, kabotek i... plecak. Zachwyt wzbudzają prace wykonane z cienkich nici. Koronczarki sięgnęły po kordonki grubości 80, a nawet 100 (zbliżone grubością do średnicy ludzkiego włosa), hafciarki na cieniutkim płótnie wyszywały pojedynczą nicią z pasemka muliny.

Spotkanie jury, w skład którego weszły: wybrana na przewodniczącą dr hab. Kinga Czerwińska (Uniwersytet Śląski), Dorota Ząbkowska (MKiDN), mgr Katarzyna Rucka-Ryś (Muzeum Regionalne Na Grapie w Jaworzynce), Zuzanna Kubaszczyk (koronczarka) oraz Monika Wałach-Kaczmarzyk (hafciarka), odbyło się 11 października 2019 r.

W wyniku obrad przyznano następujące nagrody i wyróżnienia:

W kategorii koronka

1. Miejsce: Zuzanna Ptak z Koniakowa Dachtonów

Dorota Cieślar z Koniakowa Grónika

2. Miejsce: Marta Legierska z Koniakowa Kadłuby

Halina Kukuczka z Koniakowa Grónika

3. Miejsce: Wanda Kubica z Koniakowa Kadłuby

Małgorzata Krężelok z Koniakowa

Wyróżnienia

Irena Motyka

Anna Sikora

Grażyna Bryś